Ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής (Κρανιά)

Το ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής (Παναγίας) στο φαράγγι της Χράπας στην Κρανιά Ελασσόνας είναι απομεινάρι ενός πολύ παλιού μικρού μοναστηριού. Μια παλιά επιγραφή η οποία υπήρχε εντός του ναού ανέγραφε ότι ο ναός ανακαινίσθηκε από τους μοναχούς Μανασή και Παρθένιο κατά το 960 μ.Χ. στις 15 Μαΐου, πιθανόν όμως η ημερομηνία ίδρυσης του μικρού μοναστηριού να είναι πιο παλιά. Μέχρι τα μέσα περίπου του προηγούμενου αιώνα σώζονταν σε καλή κατάσταση και παλιές τοιχογραφίες.

Κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας η μονή φιλοξενούσε κλέφτες και αρματολούς της περιοχής. Είναι δε πιθανόν να λειτούργησε και ως κρυφό σχολειό. Λέγεται ότι κλέφτες είχαν κλέψει την κόρη ενός Τούρκου αξιωματούχου από την περιοχή της Κατερίνης και την έφεραν να την κρύψουν σε μια παρακείμενη σπηλιά του μοναστηριού. Τουρκικό όμως απόσπασμα έφτασε στην περιοχή και έκαψε το μοναστήρι , αφού ελευθέρωσε την Τουρκοπούλα. Το σημερινό ξωκλήσι είναι ό,τι απέμεινε από την καταστροφή που προκάλεσαν οι Τούρκοι.

Το ξωκλήσι ανακαινίσθηκε πολλές φορές είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά. Ωστόσο, πολλές παρεμβάσεις δεν συνάδουν ούτε με την ιερότητα του χώρου αλλά ούτε και με το ευρύτερο περιβάλλον. Μια παλιά εικόνα καπνισμένη, της Ζωοδόχου Πηγής, η οποία ήταν του μοναστηριού, υπήρχε στην κεντρική εκκλησία του Αγίου Δημητρίου της Κρανιάς. Δυστυχώς και αυτή η εικόνα δεν γλύτωσε από την μανία των Γερμανών και την πυρκαγιά που έβαλαν στον Άγιο Δημήτριο στις 11 Φεβρουαρίου του 1944.