ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ

Οθωμανική Περίοδος:
Ο σημερινός Ευαγγελισμός.

1454-1455: Από το φορολογικό κατάστιχο της περιόδου 22/12/1454 – 10/12/1455 προκύπτει ότι στον Κουνιατσή ζούσαν 90 οικογένειες χριστιανών και 12 οικογένειες χήρων. Οι κάτοικοι καλλιεργούσαν σιτάρι, κριθάρι, λινο-κάνναβις, αμπέλια, λαχανόκηπους, οπωροφόρα και έκτρεφαν μελίσσια, αιγοπρόβατα και χοίρους. Ακόμη στο χωριό καταγράφτηκαν και μύλοι. Υπολογίζοντας ότι κάθε νοικοκυριό θα είχε 5 μέλη κατά μέσο όρο, ο οικισμός θα είχε περίπου 510 κατοίκους.

1506: Κατά την οθωμανική απογραφή ο οικισμός αποτελούνταν από 1000, περίπου, άτομα.

1521: Σύμφωνα με την επόμενη οθωμανική απογραφή στον οικισμό, ζούσαν 196 πλήρεις οικογένειες και 48 οικογένειες χηρών γυναικών, δηλαδή γύρω στα 1.170 άτομα, τα οποία απέδωσαν στον τιμαριούχο, ως πρόσοδο, 36.422 άσπρα.

1521: Χρονολογείται η κτητορική επιγραφή στο Ιερό της μονόκλιτης βασιλικής με ξύλινη στέγη του Αγίου Αθανασίου. Η επιγραφή αντιστοιχεί είτε στην ανέγερση του ναού είτε στην τοιχογράφησή του. Οι σωζόμενες τοιχογραφίες του Ιερού Βήματος εικονίζουν ολόσωμους αγίους, το όραμα του Αγίου Πέτρου Αλεξανδρείας, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, τον Μελισμό στην κόγχη του Ιερού με την παράσταση της Παναγίας Βρεφοκρατούσας και την Ανάληψη. Το μνημείο χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο με ζώνη προστασίας 300 μέτρων.

1520-1540: Στην υπ’ αριθμ. 401 πρόθεση του Μεγ. Μετεώρου, η οποία είναι η αρχαιότερη που σώζεται, αναγράφονται 5 ονόματα αφιερωτών από τον οικισμό Κονιατζή, μεταγενέστερης της αρχικής εγγραφής, δηλ. μετά το 1520 και πριν το 1540: Δέσπω πρεσβυτέρα, Ευφροσύνη, Θεόδωρος ιερέας, Κυλάδα, Παρασκευάς.

1692: Στην παρρησία των αφιερωτών του υπ’ αριθμ. 201 Κώδικα της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Οσίου Νικάνορα) της Ζάβορδας του Δήμου της Δεσκάτης καταγράφτηκε μεταγενέστερα ο οικισμός Κονιατζή με 5 ονόματα αφιερώτων: Αναστάση, Θανάσο, Μελήτζα, Μήκως, Πασκάλη.

1750 (περίπου): Κατά την επίσκεψη του μετεωρίτη μοναχού, οι χριστιανοί προσέφεραν το ποσό των 410 άσπρων από τον γενικό πληθυσμό και το ποσό των 40 άσπρων προσέφεραν οι συμβεβλημένοι με τον θεσμό του αδελφάτου. Τα ονόματα με τα επώνυμα, όπου υπάρχουν, των δωρητών είναι: Αργιαντίνα, Δημήτριος, ιερέας, Δημητρίου ιερέα, Μελάχρω, Θανάση Κερασίνα, Καστελίνα, Κοντονίκος, Μελάχρω, πρεσβυτέρα, Μιχαήλ, ιερέας, Παπα-Δημήτρη Μιχαντάς, Πασκάλη Ζάχος, Πάσκος, Πάσκου Σύμω, σύζυγός του.

1873: Χρονολογείται μία από τις εικόνες του απλού ξύλινου τέμπλου του ναού Αγίας Παρασκευής, καθώς και το βημόθυρο. Ο ναός είναι μονόχωρος με δίρριχτη στέγη και ο ζωγραφικός διάκοσμος, στο εσωτερικό, αναπαριστά την Πλατυτέρα στην κεντρική κόγχη του Ιερού Βήματος και την Αποκαθήλωση στην κόγχη της Προθέσεως. Χαρακτηρίστηκε ως μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, με ακτίνα προστασίας 50 μ. περιμετρικά του ναού, επειδή αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του β΄ μισού του 19ου αιώνα.

1900 (περίπου): Στις αρχές του 20ου αιώνα χρονολογείται ο ναός  Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ο οποίος είναι σύνθετος σταυροειδής τετρακιόνιος με τρούλο και νάρθηκα – υπερώο στη δυτική πλευρά. Στην ιδιαίτερα επιμελημένη λιθοδομή του ναού, από πελεκητούς λίθους, παρεμβάλλονται τέσσερις ζώνες, με διπλή σειρά πλίνθων. Τοιχογραφίες υπάρχουν μόνο στον τρούλο του ναού και ορισμένες νεότερες στους πεσσούς. Χαρακτηρίστηκε ως μνημείο χρήζον ειδικής κρατικής προστασίας, με ακτίνα προστασίας 50 μ. περιμετρικά του ναού, επειδή αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ού αιώνα.

1913: Κατά την απογραφή των νέων χωρών ο οικισμός «Κουνιατσή» είχε πληθυσμό 482 κατοίκους (250 άνδρες, 232 γυναίκες).