ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ

Οθωμανική περίοδος:
Σημερινή ονομασία Κρυόβρυση

ΚΡΥΟΒΡΥΣΗ (Πουλιάνα)¹

1506:Κατά την οθωμανική απογραφή, στην Πουλιάνα κατοικούσαν περίπου 220 άτομα.²

1521: Σύμφωνα με την επόμενη απογραφή, στην Πουλιάνα, η οποία μόνο σ’ αυτή την πηγή καταγράφεται και με το όνομα Πριντσίνα (Polyani, nam-i diger Princina), κατοικούσαν περίπου 370 άτομα σε 70 πλήρεις οικογένειες και σε 5 οικογένειες χηρών γυναικών. Στον τιμαριούχο απέδωσαν, ως πρόσοδο, 3.595 άσπρα.³

1750 (περίπου): Κατά το ταξίδι ζητείας του μοναχού των Μετεώρων, καταγράφτηκε από τη Μπολιάναεις τον Έλυμπο ο μοναχός Μαυρίκη Διονύσιος, ο οποίος προσέφερε το ποσό των 300 άσπρων.⁴

1806: Ο William Martin Leak ανέφερε για την Μπολιάνα ότι βρισκόταν σε απόσταση μίας ώρας από τη Σκαμνιά.⁵ Οι κάτοικοι του χωριού, όπως και οι κάτοικοι της Καρυάς, θα παρήγαγαν σίκαλη και θα κατείχαν ζώα.

1850 (περίπου): Η Πουλιάνα, η οποία αποτελούσε τσιφλίκι του Αλή πασά, μετά την εξόντωσή του το 1822, τα αμέτρητα τσιφλίκια πέρασαν στην περιουσία του σουλτάνου, ο οποίος, με τη σειρά του, είχε το δικαίωμα να τα παραχωρεί στους ανθρώπους του. Η Πουλιάνα, μαζί με άλλα έντεκα χωριά της Ελασσόνας και της Πιερίας, παραχωρήθηκε από τον σουλτάνο στον Ρεσίτ Μουσταφά πασά (1802-1858) προκειμένου να τον ευχαριστήσει για τις εξέχουσες υπηρεσίες που είχε προσφέρει ο δεύτερος στον πρώτο. Το χωριό αναφέρεται και στον αυτοκρατορικό τίτλο του μήνα Ζιλχιτζέ του έτους 302 εγίρας (1885). Οι κληρονόμοι του Ρεσίτ πασά νέμονταν τα κτήματά του μέχρι το έτος 1917, όταν πλέον, καταλήφθηκαν για το ελληνικό δημόσιο.⁶

1883: Στο τέμπλο του ναού Αγίου Δημητρίου είναι προσαρμοσμένες εικόνες του 1883-4 και ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού χρονολογείται, βάσει επιγραφής, στα 1904. Ο ναός είναι τρίκλιτη λιθόκτιστη βασιλική με νάρθηκα-γυναικωνίτη στη δυτική πλευρά και δίρριχτη στέγη από κεραμίδια ρωμαϊκού τύπου. Ο νάρθηκας χωρίζεται από τον κυρίως ναό με τοίχο στο ισόγειο και ξύλινο υπερώο με ημικυκλική προεξοχή και καφασωτά στον όροφο. Εσωτερικά ο ναός καλύπτεται με καμάρα στο μεσαίο κλίτος και είδος φουρνικών στα πλάγια κλίτη. Χαρακτηρίστηκε ως μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, με ακτίνα προστασίας 50 μ. περιμετρικά του ναού, επειδή αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του β΄ μισού του 19ου αιώνα.⁷

1913: Η Πουλιάνα κατά την απογραφή των νέων χωρών είχε πληθυσμό 390 κατοίκους (192 άνδρες, 198 γυναίκες).⁸

_____________

1. Το 1927 η «Πουλιάνα» μετονομάσθηκε σε «Κρυόβρυση», ΦΕΚ 306/Α/22-12-1927.

2. Kayapinar 2019, 17.

3. Σπανός 2018, 12.

4. Τσακνάκης 2019 α, 205, 223.

5. Leak (μτφ. Αργυρούλης) 2002, 164.

6. Καζάκης 2003, 28-31. Για λεπτομέρειες σχετικά με τους κληρονόμους του Ρεσίτ πασά βλ. Καζάκης 2006, 335-337.

7. ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑ/ΑΡΧ/Β1/Φ32/6406/192/27-2-2002 – ΦΕΚ 312/Β/15-3-2002.