Η Ελασσόνα το 1913 με τη ματιά του Θρ. Μακρή, εκδότη της εφημερίδας Μικρά της Λάρισας
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας Μικρά της Λάρισας κυκλοφόρησε το 1896 κι έκτοτε κυκλοφορούσε σε εβδομαδιαία βάση, απευθυνόμενη στους συνδρομητές της.
Με ελάχιστα και μικρά χρονικά διαστήματα αναστολής της έκδοσης, η εφημερίδα κυκλοφόρησε έως και το έτος 1926. Εκδότης, συντάκτης και διευθυντής ήταν ο Θρασύβουλος Μακρής και η ονομασία της οφείλεται στο μικρό της μέγεθος.
Στις αρχές Μαρτίου του 1913, λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση της Ελασσόνας, ο εκδότης της Μικράς, ο οποίος υπέγραφε ως Θρασύς, επισκέφθηκε την Ελασσόνα και δημοσίευσε ένα άρθρο του στην εφημερίδα, στο οποίο περιγράφει την κατάσταση την οποία συνάντησε.
Το εν λόγω δημοσίευμα, αφού εντοπίστηκε στο αρχείο της εφημερίδας, μεταγράφηκε και σχολιάζεται εδώ το περιεχόμενό του, προκειμένου η μαρτυρία αυτή να είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου φιλίστορα.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΘΡ. ΜΑΚΡΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΤΕΛΩΝΕΙΟ
Ο Θρασύβουλος Μακρής και οι συνοδοί του, χρησιμοποιώντας μία σούστα ως μεταφορικό μέσο, πέρασαν από τον Τύρναβο και τον μικρό οικισμό Λυγαριά και, στη συνέχεια, πεζοπορώντας ανέβηκαν την ανηφόρα της Μελούνας. Έπειτα από μία ώρα έφθασαν στο παλαιό οθωμανικό Τελωνείο της Ελασσόνας κι ένιωσαν συγκίνηση πατώντας στο πρώτο έδαφος που απελευθερώθηκε. Δεξιά του Τελωνείου διακρινόταν το βουνό Μενεξές και αριστερά φαινόταν ο τέως οθωμανικός σταθμός, ο οποίος δέσποζε στη θέση του. Στο ύψωμα του σταθμού είχε διανυκτερεύσει η 1η Μεραρχία του ελληνικού στρατού την 4ην Οκτωβρίου 1912. Όταν την επομένη η 1η Μεραρχία προχώρησε για την κατάληψη της Ελασσόνας προβαλλόταν η πανοραμική της άποψη, σε πολλά σημεία της οποίας διακρίνονταν ανθρώπινοι σκελετοί που ξέθαψαν οι σκύλοι και ανήκαν στους αιχμαλώτους που κατά τη μεταφορά τους στη Λάρισα, στο παρελθόν, πέθαναν από το ψύχος και την πείνα. Ο Θρ. Μακρής αναφέρει τα Αραδοσίβια, τα οποία φαίνονταν στα αριστερά τους. Εκεί κοντά είχαν παραταχθεί οι πυροβολαρχίες των Ελλήνων και έβαλλαν κατά των ταχυσκάπτων του Μενεξέ. Είδε στα δεξιά του την Τσαριτσάνη και αναφέρει το πολύδεντρο εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, στον πυκνό ελαιώνα του οποίου κρύφτηκαν οι υποχωρήσαντες Τούρκοι.
Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΩΤΙΣΣΑΣ
Πριν, ακόμη, ο Θρ. Μακρής και το επιτελείο του εισέλθουν στην Ελασσόνα διέκριναν τους στρατώνες και τις αποθήκες που βρίσκονταν αριστερά και πριν από την πόλη. Στο κέντρο και ψηλά, διακρινόταν η Μονή της Παναγίας της Ελασσονίτισσας, όπως την αναφέρει, με τα κάτασπρα κελιά της. Η μονή, σημειώνει, υπήρξε προμαχώνας της πίστεως και της Πατρίδας και, εσφαλμένα, ότι κτίστηκε στις 16 Ιουνίου 1817. Ηγούμενος της μονής ήταν ο Άνθιμος και γενικός επόπτης των κτημάτων της ο Ηπειρώτης Αναστάσιος Χρηστίδης. Η υπερμεγέθης σημαία, που κυμάτιζε στην ιστορική μονή τον εντυπωσίασε, σημειώνοντας ότι προσέδιδε ιδιαίτερη αίγλη.
Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΕΙΜΜΕΝΗ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΣΥΝΟΙΚΙΑ
Φτάνοντας στην Ελασσόνα, πέρασαν την οθωμανική συνοικία, η οποία ήταν έρημη σε μεγάλο βαθμό, καθώς οι περισσότεροι Οθωμανοί, μετά τον πανικό τους, εγκατέλειψαν τις οικίες τους και εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη. Δεξιά της συνοικίας αυτής εντόπισαν το οθωμανικό Ταμείο, η πρόσοψη του οποίου ήταν ζωγραφισμένη με ημισέληνους. Η αυλή του ήταν γεμάτη από πεταμένα και σχισμένα έγγραφα. Περνώντας από έναν λιθόστρωτο δρόμο, όπως λιθόστρωτοι ήταν όλοι οι δρόμοι της Ελασσόνας, συνάντησαν ορισμένα πενιχρά παντοπωλεία και μερικές ξηρές κρήνες.
Έφθασαν στο Τηλεγραφείο, όπου υπηρετούσε ο φίλος τους Σπυρίδων Σκίπης. Στη συνέχεια, πέρασαν από το πολιτικό Διοικητήριο και το Φρουραρχείο, στους εξώστες των οποίων κυμάτιζε η γαλανόλευκη σημαία.
Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Μία ανηφορική οδός τους οδήγησε στο κέντρο της Ελασσόνας. Εκεί όμορφα καταστήματα, διάφορων ειδών, με πολλή κίνηση, αποτελούσαν την αγορά της πόλης. Η Ελασσόνα απαριθμούσε μόλις 3.000 κατοίκους και ο Θρ. Μακρής διατύπωσε την άποψη ότι υπήρχε η ελπίδα ο πληθυσμός να αυξηθεί. Κατέγραψαν τα καταστήματα με τους ιδιοκτήτες, διατυπώνοντας και τα παρακάτω σχόλια:
1) Αθηναϊκό Κομμωτήριο «Φρύνη», του φιλοπροόδου νέου Θωμά Α. Νιάμα.
2) Καφενείον «Το Κέντρον», του Νίκου Νιάμα, όπου ο γνωστός Γ. Κρανιώτης διασκέδαζε τους κατοίκους με τις επιτυχείς παραστάσεις τού χάρτινου θιάσου του.
3) Καφενείον των αδελφών Δούφα. Το κατάστημα ήταν γεμάτο στρατιώτες. Διέθετε και σφαιριστήριο.
4) Παντοπωλείον «Η Νίκη», του Γεωργίου Κ. Κήκα, ο οποίος προμηθευόταν εμπόρευμα από τη Θεσσαλονίκη.
5) Παντοπωλείον του Αντ. Κίρκου και Σίας.
6) Ζαχαροπλαστείον-Ποτοπωλείον, των αδελφών Τριάρχου, με αθηναϊκές βιτρίνες και άπλετο φως.
7) Καταστήματα ποικίλων ειδών, των Λαζάρου Κίρκου, Λάζου Κυλώνη και Σίας, Κ. Φώλλα και Σίας.
8) Φαρμακείον του Κ. Κατσιγιάννη, όπου διέμενε και ο φίλος τους ιατρός Φιλήμων Ν. Χαρισίου.
9) Εμπορικό κατάστημα, του Ν. Χαρισίου, ο οποίος αγαπούσε και τη δημοσιογραφία.
10) Εστιατόριον, του Λαμιώτη Σπυρ. Τσικνιά. Φημιζόταν για το ωραίο ψητό και το αθάνατο κοκορέτσι της Αλαμάνας που συγκέντρωνε πολύ κόσμο.
11) Εστιατόριον, του Γ. Τριανταφύλλου το οποίο όμως δεν λειτουργούσε πια. Ο ιδιοκτήτης του το εγκατέλειψε προκειμένου να καταλάβει κάποια δημόσια θέση.
12) Ραφείον «Η Ελλάς», του Δ. Σαμαρά, ο οποίος πρώτος, μετά την απελευθέρωση ανάρτησε μία επιγραφή.
13) Ραφείον Αθηναϊκό του «αφενταθρώπου» Ιωάννη Μαρτινόπουλου.Βρισκόταν απέναντι από το εστιατόριο του Σπυρ. Τσικνιά και διέθετε ποικιλία υφασμάτων και ψαλίδι πρώτης ποιότητας. Εργασία επιμελημένη για άψογη εφαρμογή. Ο Μαρτινόπουλος διδάχτηκε την κοπτική, εργαζόμενος, επί σειρά ετών, στα καλύτερα εμποροραφεία της Αθήνας.
14) Ραφείον, του Λαρισαίου Στεφάνου Τσουλχίδου.
Στην περιγραφή της πόλης αναφέρονται και τα παρακάτω πρόσωπα με την ιδιότητά τους:
(Βιβλιογραφική αναφορά: Τσακνάκης Ε., Η Ελασσόνα το 1913 με τη ματιά του Θρ. Μακρή, εκδότη της εφημερίδας Μικρά της Λάρισας, Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 2021, 80, 137-144.)
Διαβάστε ή/και κατεβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ:
ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ 