Το αρχαιότερο γράμμα για τη Μόνη του Σπαρμού (1640)

Το καθολικό της μονής ανακαινίσθηκε και αγιογραφήθηκε το 1633, σύμφωνα με την επιγραφή του καθολικού, με ηγούμενο τον ιερομόναχο Σεραφείμ και ανεγέρθηκαν βοηθητικά κτίσματα.

Το 1640, ο τότε επίσκοπος της Πέτρας Σεραφείμ, στην εκκλησιαστική επαρχία του οποίου ανήκε η μονή, βλέποντας τα έργα των μοναχών και θέλοντας να τους συμπαρασταθεί, ζήτησε από το Οικ. Πατριαρχείο, μέσω του μητροπολίτη της Θεσσαλονίκης, την έκδοση ενός πατριαρχικού-συνοδικού γράμματος, με το οποίο να ρυθμίζεται η λειτουργία της μονής και οι σχέσεις των μοναχών. Ο οικ. πατριάρχης Παρθένιος Α΄ (1639-1644),6 αφού έλαβε την αίτηση του επισκόπου της Πέτρας, «η μετριότης [του] συνοδικώς διασκεψαμένη και αποδεξαμένη», συνέταξε και απέστειλε, το έτος αυτό, το παρουσιαζόμενο
εδώ γράμμα.

Στο γράμμα αυτό, αφού αναφερθεί στον «πρύτανη της αγάπης Ιησού Χριστό» ο οποίος επιβραβεύει πάντοτε την αγάπη, νουθετεί τους μοναχούς να μελετούν την «θεόπνευστον γραφήν, παλαιάν τε και νέαν», αναφέρεται στην αγάπη του Χριστού και στον λόγο του που διαδόθηκε από τους Αποστόλους, για να γνωρίσουν τον θείο λόγο. Οι Απόστολοι είχαν τα πάντα κοινά (βρώματα, πόματα, ενδύματα) και κανένας δεν έλεγε ότι έχει κάτι δικό του. Έτσι έζησαν κοινοβιακά οι «παλαιοί» οι οποίοι ίδρυσαν «μοναστήρια και κοινοδίαιτα καταγώγια» και έτσι πρέπει να ζουν και οι μοναχοί οι οποίοι εγκαταβιώνουν στη Μονή της Παναγίας και Ζωαρχικής Τριάδας, η οποία βρίσκεται στα πόδια του Ολύμπου, προς την πλευρά της Ολοσσώνος, στην περιοχή του Σφαρμού.

Ο οικ. πατριάρχης προτρέπει τους μοναχούς να πορεύονται ομαδικά ως ένα σώμα, με αγάπη και ομόνοια. Να συμπεριφέρονται ως άγγελοι του Θεού, με ταπεινότητα και να ενεργούν σύσσωμοι με μία καρδιά και μία γνώμη, να παρακινούνται από το πνεύμα και να μη νικούνται από τη σάρκα, να νηστεύουν και να προσεύχονται, να έχουν υπομονή και να υπομένουν τα βάρη των άλλων. Η συμπεριφορά τους να μην είναι αλαζονική, να μην υπερηφανεύονται και να μην προβαίνουν σε αντίλογους. Να μην μεταβαίνουν από τόπο σε τόπο ως δυσαρεστημένοι, αλλά να αποτελούν παράδειγμα με τα καλά τους έργα. Να δοξάζουν τον Θεό και να μιμούνται τη στάση του Χριστού και να αποβλέπουν στην ανταπόδοσή του. Όποιος φανεί εναντίος και απειθής απειλείται με αφορισμό και αποβολή από το σώμα της Εκκλησίας.

Ολοκληρώνοντας το πατριαρχικό και συνοδικό γράμμα, ο Παρθένιος Α΄ ορίζει ότι η Μονή του Σφαρμού θα είναι άβατο για τις γυναίκες: «γυναικών πάροδος μη έστω, ούτε συμπανηγυρίζειν αυταίς».

Τεκμήριο: Τσακνάκης Β. Ευάγγελος, «Ένα πατριαρχικό γράμμα του 1640 για τη Μόνη του Σπαρμού». Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 83 (2023) 43-47.